1. Một số khái niệm
1.1 Web là gì?
Web hay WWW là từ
viết tắt của World Wide Web là mạng lưới thông tin toàn cầu.
Web hoạt động dựa
trên hạ tầng là Internet.
Web bao gồm rất
nhiều các trang web kết nối lại với nhau, với thông tin đa dạng như văn bản,
hình ảnh, âm thanh, video, và nhiều loại dữ liệu khác.
Cái lợi của
web
- Cung cấp thông
tin
- Kết nối mọi
người
- Hỗ trợ công
việc và học tập
- Phát triển kinh
tế
Cái hại của
web
- Thông tin sai
lệch và tin giả
- Nội dung độc
hại
- Lừa đảo trực
tuyến
- Nghiện Internet
và mạng xã hội
- Xâm phạm quyền
riêng tư
- Ảnh hưởng tới
sức khỏe
Chúng ta
cùng trải nghiệm với hệ thống web
Để có thể sử dụng
hệ thống web, chúng ta cần có một kết nối Internet và một trình duyệt web.
Muốn có kết nối
Internet, bạn phải đi thuê từ nhà cung cấp. Một số nhà cung cấp kết nối
Internet tại Việt Nam: VNPT, FTP Telecom, Viettel Telecom, CMC Telecom, NetNam.
Khi đã có kết
nối, bạn có thể sử dụng một trình duyệt web bất kỳ để sử dụng hệ thống web. Một
số trình duyệt web phổ biến: Google Chrome, Mozilla Firefox, Microsoft Edge,
Opera, Safari.
Ví dụ: mở trình duyệt Google Chrome, gõ vào đường dẫn https://vi.wikipedia.org/wiki/World_Wide_Web. Bạn đọc các thông tin trên trang web nói về World Wide Web, để ý các chữ có màu xanh, khi trỏ chuột vào sẽ chuyển con trỏ chuột thành bàn tay, đó là các chữ có gắn (nhúng) liên kết. Bạn bấm vào các liên kết để đến các trang web khác.
1.2 Trang web là gì?
Trang web (webpage, web page) là một trang tài liệu trên hệ thống web. Trang web có thể chứa văn bản, hình ảnh, âm thanh, video, và các nội dung đa phương tiện khác. Xem hình minh họa:
- https://vi.wikipedia.org/wiki/World_Wide_Web, trang web chứa thông tin
về World Wide Web. Bấm vào chữ Internet trên trang này để mở trang web
nói về Internet.
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Internet, trang web chứa thông tin
về Internet. Bấm vào chữ mạng máy tính trên trang này để mở trang web
nói về mạng máy tính
- https://vi.wikipedia.org/wiki/M%E1%BA%A1ng_m%C3%A1y_t%C3%ADnh, trang web chứa bài viết về
mạng máy tính
Bạn cứ tiếp tục
bấm vào các liên kết, nó sẽ dẫn bạn lang thang khắp nơi trên không gian thông
tin toàn cầu. Đó là mạng lưới thông tin được tạo ra nhờ sự liên kết giữa các
trang web với nhau.
Thêm một số thông
tin về trang web:
- Ở mức đơn giản
nhất, trang web được tạo ra bằng ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản HTML. Tuy
nhiên, trong thực tế, để tạo ra trang web cần sử dụng thêm các ngôn ngữ khác,
như CSS, JavaScript; và một trong các ngôn ngữ lập trình phía server như Python,
JavaScript, C#, PHP, Go, Java, Ruby.
- Mã nguồn của
trang web được lưu trên máy chủ (máy web server)
- Mỗi trang web
có một địa chỉ URL duy nhất. URL là một chuỗi ký tự, xác định vị trí của một
trang web trên Internet
- Trang web có
thể được dùng để: cung cấp thông tin, bán hàng, chia sẻ ý kiến, kết nối mọi
người, giáo dục, quản lý, giải trí
Ví dụ về các địa
chỉ URL của trang web:
- Trang web chứa
thông tin về World Wide Web có địa chỉ URL là: https://vi.wikipedia.org/wiki/World_Wide_Web
- Trang web chứa
thông tin về Internet có địa chỉ URL là:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Internet
- Trang chủ của
báo tuổi trẻ có địa chỉ URL là:
- Trang chủ của
ngôn ngữ Python địa chỉ URL là:
Để xem mã nguồn
của một trang web bằng trình duyệt:
- Mở một trang
web bằng trình duyệt
- Chuột phải vào
vùng nội dung trang web
- Chọn mục View
page source để xem mã nguồn
Hoặc,
- Mở một trang
web bằng trình duyệt
- Chuột phải vào
vùng nội dung trang web
- Chọn mục
Inspect
- Vào các tab:
Elements, Styles, Sources để xem mã nguồn
Trên trình duyệt,
bạn chỉ có thể xem được mã nguồn HTML, CSS, JavaScript và các tập tin tài
nguyên (hình ảnh, icon) của một trang web.
Ví dụ, sử dụng
trình duyệt để xem mã nguồn của trang chủ Python:
1.3 Website là gì?
Website là một tập hợp nhiều trang web có liên quan đến nhau, có một địa chỉ URL duy nhất. Xem hình minh họa:
- Trang thời sự,
có địa chỉ URL là https://tuoitre.vn/thoi-su.htm
- Trang công nghệ
có địa chỉ URL là https://tuoitre.vn/cong-nghe.htm
- Và nhiều trang
web khác.
Bạn có thể truy
cập vào website của Wikipedia, Python, React để quan sát địa chỉ URL của
website và địa chỉ URL các trang web của mỗi website.
Mã nguồn của
website chính là mã nguồn của mỗi trang web thành viên, được đặt trên máy web
server.
Bạn có thể truy
cập các website bằng mạng công cộng (Internet) hoặc mạng nội bộ (LAN), thậm chí
trên máy cục bộ thông qua địa chỉ URL của nó.
Người ta sử dụng website cho nhiều mục đích khác nhau, ví dụ: giải trí, mạng xã hội, tin tức, giáo dục, thương mại, quản lý. Website có thể thuộc về cá nhân, công ty, chính phủ hoặc các tổ chức xã hội.
1.4 Ứng dụng web là gì?
Ứng dụng web (web application hay web app) là một loại ứng dụng mà người dùng có thể truy cập và sử dụng thông qua Internet hoặc mạng nội bộ (hoặc trên máy cục bộ) bằng trình duyệt web. Xem hình minh họa:
- Mã nguồn của
ứng dụng web được để trên máy server, giao diện ứng dụng web được hiển thị trên
trình duyệt
- Ứng dụng web
hoạt động dựa trên mô hình client-server
- Không có sự
phân biệt rõ ràng giữa website và ứng dụng web
Một số loại ứng
dụng web: thư điện tử, bán hàng trực tuyến, diễn đàn, nhật kí mạng, bản đồ,
quản lý nhân lực, quản lý y tế và chăm sóc sức khỏe.
Sự khác nhau giữa
website và ứng dụng web:
|
Website |
Ứng dụng web |
|
– Cho phép
người dùng tương tác và thêm nội dung, tuy nhiên phần lớn nội dung vẫn là do
nhà phát triển tạo ra. – Ít phức tạp
và dễ phát triển hơn so với ứng dụng web. |
– Hoạt động
dựa trên sự tương tác từ người dùng, hầu hết nội dung và dữ liệu là do người
dùng đóng góp – Giống như
một ứng dụng máy tính – Phức tạp và
cần nhiều kĩ năng hơn để phát triển so với website |
Một số ví dụ của
ứng dụng web:
- Mạng xã hội
Facebook: https://www.facebook.com/
- Bán hàng trực
tuyến: https://tiki.vn/
- Thư điện tử: gmail.com
1.5 Bài tập
Câu 1.1 Liệt kê 3
gói thuê bao (tên gói, giá tiền) của 3 nhà cung cấp kết nối Internet tại Việt
Nam.
Câu 1.2 Sử dụng
trình duyệt để xem mã nguồn của trang web https://react.dev. Chỉ ra được đâu là mã
HTML,CSS và JavaScript. Ngoài HTML, CSS, và JavaScript, bạn có biết được lập
trình viên đã sử dụng ngôn ngữ lập trình nào ở phía server để tạo ra trang https://react.dev không? Tại sao?
Câu 1.3 Phát biểu
nào không đúng khi nói về web, trang web và website?
A. Web là hệ
thống thông tin toàn cầu
B. Web được tạo
thành nhờ các trang web và sự liên kết giữa chúng
C. Một trang web
chứa nhiều website
D. Một website
chứa nhiều trang web có liên quan đến nhau
Câu 1.4 Phát biểu
nào không đúng khi nói về website và ứng dụng web?
A. Không có sự
phân biệt rõ ràng giữa website và ứng dụng web
B. Một website và
ứng dụng web có một địa chỉ URL để truy cập
C. Website và ứng
dụng web hoạt động dựa trên mô hình client-server
D. Chỉ cần sử
dụng HTML và CSS là có thể tạo ra được ứng dụng web
----
Gợi ý làm bài
tập:
1.3(C), 1.4(D)
----
Cập nhật: 7/2/2025
-----
Bài sau: Web back-end (2) - Tổng quan về phát triển ứng dụng web