1. Mở đầu
1.1 Tổng quan về GIMP
GIMP (GNU Image Manipulation Program) là phần mềm chỉnh sửa ảnh và đồ họa kỹ thuật số miễn phí và mã nguồn mở (open source), lý tưởng cho bạn muốn học thiết kế mà không cần chi phí.
GIMP giúp bạn xử lý ảnh, như chỉnh sửa màu sắc, cắt ghép, phục hồi ảnh cũ, và vẽ kỹ thuật số cơ bản. Các tính năng mang tính ứng dụng cao bao gồm:
- Hệ thống lớp (layers): Cho phép làm việc trên các thành phần ảnh riêng biệt
- Mặt nạ (masks): Giúp chỉnh sửa không phá hủy (non-destructive editing)
- Bộ lọc (filters): Tạo hiệu ứng nhanh chóng
1.2 Tải và cài đặt GIMP
Bước 1: Tải về tập tin cài đặt
- Truy cập trang web chính thức: Mở trình duyệt và truy cập vào trang chủ của GIMP: gimp.org
- Nhấn nút Tải về (Download): bạn sẽ thấy một nút lớn với phiên bản GIMP mới nhất. Nhấn vào nút đó
- Chọn phiên bản Windows: Trang tải về sẽ hiển thị các tùy chọn tải. Bạn nên chọn "Directly" (tải trực tiếp). Đây là cách đơn giản và nhanh nhất.
- Lưu tập tin: Nhấp vào liên kết tải về trực tiếp. Tập tin cài đặt sẽ có đuôi .exe (ví dụ: gimp-2.10.36-setup.exe). Lưu tập tin này vào thư mục bạn dễ tìm nhất (ví dụ: Desktop hoặc Downloads)
- Tiến hành cài đặt: Nhấp đúp (double-click) vào tập tin .exe vừa tải về. Nếu có thông báo bảo mật, chọn Yes để cho phép chạy ứng dụng cài đặt
- Làm theo các hướng dẫn để hoàn thành việc cài đặt
1.3 Làm quen với giao diện của GIMP
Để chạy GIMP, bạn vào menu Start của Windows, hoặc gõ GIMP vào thanh tìm kiếm Start > bấm chuột vào chương trình GIMP.
Giao diện của GIMP được chia thành ba khu vực chính: gồm Hộp công cụ, Vùng làm việc chính, và Khu vực quản lý lớp.
Xem hình minh họa:
Chức năng của mỗi vùng:
- Hộp công cụ (Toolbox): Chứa tất cả các công cụ vẽ, chọn vùng, biến đổi (di chuyển, xoay, cắt)
- Vùng làm việc chính (Image window): Nơi hiển thị và chỉnh sửa hình ảnh
- Khu vực quản lý lớp: Chứa các tab quản lý Lớp (Layers), Kênh (Channels), Đường dẫn (Paths), Lịch sử (History) và Cọ vẽ (Brushes)
GIMP có 2 chế độ hiển thị màn hình làm việc:
- Chế độ một cửa sổ (single-window mode)
- Chế độ nhiều cửa sổ (multi-window mode)
Chuyển đổi 2 chế độ làm việc của GIMP
Bạn làm theo các bước sau, để chuyển đổi 2 chế độ làm việc của GIMP:
- Trong giao diện của GIMP, vào trình đơn Windows > đánh dấu chọn vào Single-Window Mode để làm việc ở chế độ một cửa sổ
- Trong giao diện của GIMP, vào trình đơn Windows > bỏ dấu chọn ở mục Single-Window Mode để làm việc ở chế độ nhiều cửa sổ
Tạo dự án mới
Trong GIMP, để bắt đầu tạo ra một sản phẩm mới, thông thường, bạn cần tạo một dự án (project) mới.
- Vào trình đơn File > chọn New > xuất hiện cửa sổ Create a New Image
- Điền chiều rộng (width) và chiều cao (height) của ảnh sẽ tạo, đơn vị tính là px. Ví dụ, bạn sẽ tạo ra một bức ảnh có chiều rộng là 500px, chiều cao là 300px. Bấm OK để tạo.
Đơn vị đo px là gì?
Px là viết tắt của pixel.
Pixel là viết tắt của picture element (phần tử ảnh).
Bạn hãy tưởng tượng một tấm hình trên điện thoại hay máy tính của bạn giống như một bức tường, được ghép từ rất nhiều viên gạch nhỏ xíu.
Mỗi viên gạch đó chính là một pixel. Đó là đơn vị nhỏ nhất để tạo nên một hình ảnh kỹ thuật số. Khi bạn nhìn xa, các viên gạch này hòa quyện vào nhau tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh. Nhưng khi bạn phóng to (zoom) ảnh lên thật lớn, bạn sẽ thấy ảnh bắt đầu bị "vỡ" thành những ô vuông nhỏ, đó chính là lúc các pixel xuất hiện.
Vậy một cm bằng bao nhiêu px? Mời bạn tò mò, tự tìm câu trả lời.
Cọ vẽ (paintbrush, brush tool)
Là công cụ cơ bản để vẽ, tô màu hoặc tạo các hiệu ứng nghệ thuật.
Bạn hãy dùng Cọ vẽ để vẽ một hình bất kỳ trên ảnh.
Đặc điểm của Cọ vẽ:
- Nét vẽ mượt mà: Khác với công cụ Bút chì (pencil tool) tạo ra những đường nét sắc cạnh, Cọ vẽ tạo ra các nét có độ chuyển, giúp hình ảnh trông mềm mại và tự nhiên hơn
- Phím tắt: Bạn có thể nhấn phím P để chọn nhanh công cụ này
Các thông số của quan trọng của Cọ vẽ:
Khi chọn Cọ vẽ, bạn sẽ thấy bảng Tool options hiện ra. Tool option nằm ngay phía dưới của công cụ Cọ vẽ, đây là các tùy chọn thêm của Cọ vẽ. Tại đây, bạn có thể chỉnh:
- Size (kích thước): Độ to nhỏ của nét vẽ
- Hardness (độ cứng): Nét vẽ sẽ sắc sảo hay mờ nhòe ở phần viền
- Opacity (độ mờ): Độ đậm nhạt của màu khi vẽ
- Force (lực vẽ): Tương tự như việc bạn ấn mạnh hay nhẹ tay khi cầm cọ thật
1.4 Bài tập và câu hỏi
Bài tập 1a. Chúng ta sẽ cùng vẽ một biểu tượng "Cuốn sách đang mở và cây bút chì" theo phong cách phẳng, đơn giản. Bạn không cần hoa tay, chỉ cần lắp ghép các hình khối lại thôi.
Mở GIMP lên và bắt đầu nào!
Bước 1: Chuẩn bị "giấy vẽ"
- Vào File > New
- Chọn kích thước khoảng 800 x 800 px
- Nhấn phím D để đưa màu về Đen/Trắng mặc định
Bước 2: Vẽ cuốn sách (dùng các hình chữ nhật)
Chúng ta sẽ vẽ một cuốn sách đang mở ra:
- Tạo layer mới: Nhấn biểu tượng tờ giấy ở góc dưới bên phải (đặt tên là "Sach")
- Chọn Paintbrush (phím P):
+ Chọn loại cọ có viền sắc nét (Hardness 100)
+ Chỉnh Size khoảng 10 px
- Vẽ bìa sách: Giữ phím Shift khi vẽ để tạo các đường thẳng tắp
+ Vẽ một hình chữ nhật nằm ngang chia làm 2 phần (giống như 2 cánh cửa sổ)
- Vẽ trang giấy: Vẽ thêm các đường thẳng nằm ngang song song bên trong để làm dòng kẻ. Mẹo: nhấp chuột một điểm, giữ Shift, nhấp điểm thứ hai để có đường thẳng hoàn hảo
Bước 3: Vẽ cây bút chì (dùng hình trụ đơn giản)
- Tạo layer mới: Đặt tên là "But chi"
- Thân bút: Vẽ 2 đường thẳng đứng cạnh nhau, nối lại ở đỉnh bằng một nét ngang
- Ngòi bút: Vẽ một hình tam giác nhọn ở phía dưới thân bút
- Tẩy: Vẽ một hình chữ nhật nhỏ xíu màu hồng ở trên đỉnh đầu
Bước 4: Tô màu (đổ thùng sơn)
Để bức tranh sinh động, hãy đổ màu vào các ô bạn vừa vẽ:
- Chọn công cụ Bucket Fill (phím tắt Shift + B - hình thùng sơn)
- Chọn màu: Nhấp vào ô màu đen ở bảng công cụ để chọn màu bạn thích (ví dụ: xanh dương cho bìa sách, vàng cho bút chì)
- Đổ màu: Nhấp chuột vào giữa các khoảng trống của hình vẽ
Bước 5: Thêm hiệu ứng "Tri thức" (dùng các dấu chấm)
- Chọn lại Paintbrush (P)
- Chọn màu vàng hoặc cam sáng
- Chấm vài điểm nhỏ bay lên từ cuốn sách như những "ngôi sao tri thức"
Ba "bí kíp" để bạn vẽ không bao giờ xấu:
- Ctrl + Z: Đây là người bạn thân nhất. Vẽ hỏng nét nào, nhấn Ctrl + Z để làm lại ngay
- Zoom (Ctrl + cuộn chuột): Phóng to lên khi vẽ các chi tiết nhỏ như ngòi bút chì
- Smooth Stroke: Trong bảng Tool Options, hãy tích vào ô Smooth Stroke để GIMP tự động làm mượt nét vẽ của bạn, không lo run tay
Câu hỏi 1.1 Giao diện GIMP gồm 3 vùng chính, phát biểu nào không đúng?
A. Hộp công cụ
B. Vùng lưu trữ
C. Vùng làm việc chính
D. Khu vực quản lý lớp (layer)
Câu hỏi 1.2 Đơn vị đo px là gì? Phát biểu nào không đúng?
A. Viết tắt của pixel
B. Pixel là viết tắt của picture element
C. 1 px giống như một viên gạch nhỏ, trên một bức tường
D. 1px = 1 cm
Câu hỏi 1.3 Cọ vẽ là gì? Phát biểu nào không đúng?
A. Phím tắt là Ctrl + Z
B. Phím tắt là P
C. Tiếng anh là brush tool, hoặc paintbrush tool
D. Là công cụ cơ bản để vẽ, tô màu hoặc tạo các hiệu ứng nghệ thuật