1. Học
1.1 Học để làm gì?
Theo UNESCO và
chatbot (chatbot là một sản phẩm của AI, chatbot lâu lâu hay phát biểu liều, vì
vậy hãy cảnh giác) thì:
- [1] Học để biết
(Learning to know): mục tiêu đầu tiên là tiếp thu kiến thức, mở rộng hiểu biết
về thế giới, xã hội, và con người. Học để biết không chỉ là tích lũy thông tin
mà còn là phát
triển khả năng tự học, tư
duy phản biện,
và chọn lọc thông tin phù hợp để không bị lạc hậu trong thời đại tri thức phong
phú.
- [2] Học để làm
(Learning to do): học tập nhằm trang bị kỹ năng để áp dụng kiến thức vào thực
tiễn, tạo ra giá trị vật chất và tinh thần. Điều này nhấn mạnh việc kết hợp lý thuyết với thực
hành, giúp con
người sáng tạo, giải quyết vấn đề, và đáp ứng yêu cầu của công việc trong xã
hội hiện đại.
- [3] Học để
chung sống (Learning to live together): học để phát triển kỹ năng giao tiếp, đồng cảm, và hòa nhập với cộng đồng.
Mục tiêu này hướng đến việc xây dựng sự hiểu biết lẫn nhau, tôn trọng sự khác biệt, và hợp tác trong bối cảnh
toàn cầu hóa, nhằm thúc đẩy hòa bình và phát triển bền vững.
- [4] Học để hoàn
thiện bản thân (Learning to be): học để phát triển nhân cách, khẳng định giá
trị cá nhân, và đạt được sự tự do nội tâm. Điều này bao gồm việc trau dồi đạo đức, sáng tạo, và khả năng tự
chủ, giúp con người sống có ý nghĩa và đóng góp cho xã hội.
Nếu bạn thấy 4
mục đích học ở trên có vẻ nhiều quá, thì có thể tập trung vào một số ý đơn giản
sau:
- Học để biết
cách học (có năng lực và phương pháp để học và tự học)
- Học để hiểu,
để làm được việc (một lĩnh vực cụ thể trong cuộc sống)
- Học để hiểu mình và hiểu người
1.2 Học cách học
“Học hành”,
nghĩa là “học đi đôi với hành”.
Luôn đặt câu hỏi:
What, Why, How
Đọc thêm: https://legiacong.blogspot.com/2022/10/cach-hoc-1-hoc-va-hanh.html
Tháp học
tập
- Mỗi phương pháp
học có cái hay cái dở khác nhau. Ví dụ, nghe giảng (lecture) nhanh quên, nhưng
sẽ có được “bức tranh lớn” của chủ đề học, có được các từ khóa quan trọng, có
kết nối với chuyên gia, bạn học, đỡ phải đọc tài liệu nhiều. Chỉ bài cho người
khác (Teaching Others) học được nhiều, nhưng phải biết mới chỉ được, và không
phải lúc nào cũng có người sẵn sàng ngồi làm “học trò”.
- Nên kết hợp
nhiều phương pháp học, tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh, tình huống.
Đọc thêm: https://legiacong.blogspot.com/2022/10/cach-hoc-3-thap-hoc-tap.html
1.3 Học để hiểu, để làm được việc
Thang đo Bloom:
– Đọc/nghe/xem
thật nhiều để có thông tin, từ đó suy nghĩ, chắt lọc, hệ thống hóa, xâu chuỗi
để hiểu vấn đề
– Thực hành thật
nhiều để củng cố lý thuyết, có kỹ năng làm việc, có thể tạo ra sản phẩm
– Không ngừng đặt
ra các câu hỏi tại sao, rồi tìm ra câu trả lời cho chúng
– Ghi chép một
cách có hệ thống các kiến thức đã học được
Đọc thêm:
https://legiacong.blogspot.com/2022/10/cach-hoc-2-thang-do-bloom.html
Chu trình
học tập Kolb:
– Do đặc điểm tâm
lý khác nhau, nên khi học, mỗi bạn sẽ có xu hướng lựa chọn các giai đoạn khác
nhau để bắt đầu.
– Bạn thường có
xu hướng chỉ tập trung vào một giai đoạn mà bạn ưa thích và thành thạo.
– Người lớn tuổi
thường có xu hướng đi từ “lý thuyết” > “chiêm nghiệm” > “thực
hành”; trong khi trẻ em, người trẻ có xu hướng đi từ “thực hành” > “chiêm
nghiệm” > “lý thuyết”.
– Học liệu của
một môn học thường gồm: tài liệu lý thuyết, video hướng dẫn làm theo, video bài
giảng, câu hỏi thảo luận, bài thực hành, bài tập nâng cao, dự án thực tế
– Để học hiệu
quả, bạn cần có giáo viên đồng hành, họ sẽ là người thiết kế chương trình, hỗ
trợ quá trình học; ngoài ra, họ còn đóng vai trò như một người huấn luyện viên,
đưa ra lộ trình học, thực hiện các bài đánh giá, gây áp lực.
– Người giáo viên
sẽ đánh giá bạn ở cả bốn mức độ: nhớ, hiểu, tổng hợp, áp dụng vào thực tế. Mục
đích là để bạn trải qua đầy đủ bốn giai đoạn học. Công cụ đánh giá thường gồm:
các câu hỏi (trắc nghiệm) để kiểm tra khả năng nhớ, hiểu và tổng hợp; kiểm tra,
báo cáo, đánh giá dựa trên dự án, bài tập lớn, và các sản phẩm do bạn thực
hiện.
Đọc thêm: https://legiacong.blogspot.com/2022/10/cach-hoc-4-chu-trinh-hoc-tap-kolb.html
Mô hình
Dreyfus
Sau đây là lộ
trình học, các bạn có thể tham khảo, nó được sắp xếp từ dễ đến khó. Để học
nhanh và hiệu quả, bạn nên kết hợp nhiều cách làm cùng lúc.
– Xem các clip
hoặc đọc hướng dẫn chi tiết và làm theo
– Đọc sách giấy
hoặc ebook tiếng Việt, làm theo và tạo ra sản phẩm
– Đọc sách giấy
hoặc ebook tiếng Anh, làm theo và tạo ra sản phẩm
– Sử dụng chatbot
(ví dụ: chatgpt, copilot, gemini, grok, cursor) để hỗ trợ bạn trong quá trình
học và làm việc.
– Làm một bài tập
lớn hoàn chỉnh, làm theo tài liệu hướng dẫn hoặc clip
– Tải mã nguồn
các dự án từ trên mạng (ví dụ github), đọc hiểu và làm lại. Mục đích để rèn khả
năng đọc và hiểu mã nguồn
– Đi thực tập và
làm thêm tại các công ty công nghệ
– Đọc và viết các
bài về công nghệ chuyên sâu, sách chuyên sâu; tham gia các nhóm, cộng đồng nghề
nghiệp tại Việt nam và thế giới
Đọc thêm: https://legiacong.blogspot.com/2022/10/cach-hoc-5-mo-hinh-dreyfus.html
Quy tắc
10.000 giờ để có thể thuần thục một nghề
- Bạn học 8 tiếng
mỗi ngày.
- Bạn học 5 ngày
mỗi tuần.
- Số giờ học mỗi
tuần là: 40 giờ/tuần
- Một năm có
khoảng 52 tuần.
- Một năm học
được: 52 x 40 = 2.080 giờ
- 10.000
giờ/2.080 = 4.8 năm
Chatbot (gemini,
copilot, chatgpt, grok) hoặc các sản phẩm AI khác là công cụ hỗ trợ, là trợ lý.
Nó giúp tự động hóa một số công việc liên quan đến việc học, tư duy, tạo ra các
sản phẩm liên quan đến tư duy (văn bản, bài học, mã nguồn) của con người.
Khi dùng chatbot
để học, bạn có thể rơi vào 3 kịch bản sau:
- [1] Làm cho
bạn: học, tư duy, suy nghĩ hiệu quả hơn.
- [2] Làm cho
bạn: học, tư duy, suy nghĩ kém đi.
- [3] Làm cho
bạn: không biết học, không biết tư duy, và không cần nghĩ.
Trong quá trình
dùng chatbot để học, bạn nên cảnh giác với xu hướng thứ [2] và [3].
Chatbot nếu giúp
được bạn học nhanh (nếu làm được), thì đó cũng chỉ là bước đầu. Bạn cần phải
chuyển hóa kết quả học thành sản phẩm, giải pháp hữu ích.
Thực hành:
- Mỗi cá nhân lựa
chọn chủ đề muốn học?
- Lựa chọn phương
pháp học?
- Xây dựng học
liệu trong quá trình học?
- Tạo ra sản
phẩm, giải pháp hữu ích trong cuộc sống.
Một số chủ
đề
- Chuỗi khối
(blockchain)
- Điều khiển
drone
- Làm phần mềm
Desktop
- Làm web
- Làm mobile app
- Làm game
- Devops
- Bảo mật hệ
thống
- Dữ liệu (phân
tích dữ liệu, kỹ sư dữ liệu)
- Khởi nghiệp
Học dựa
trên dự án (project-based learning)
Một số dự án (ứng
dụng):
- Phần mềm (web,
mobile app) để quản lý và theo dõi đơn hàng
- Phần mềm đặt xe
giống grab
- Webapp bán hàng
- Ứng dụng IT
trong khởi nghiệp
- Bảo mật hệ
thống
- Devops
-----
Cập nhật: 5/6/2025
-----
Bài sau: