Địa chỉ
Phần này mô tả về địa chỉ tầng vật lý, tầng network và cách
thức router sử dụng các địa chỉ này.
Địa chỉ vật lý (physical address)
Địa chỉ MAC là địa chỉ tại tầng data link, được gọi là địa
chỉ vật lý. Khi sản xuất cạc mạng, nhà sản xuất đã gắn lên cạc mạng một địa chỉ
gọi là BIA (burned-in address), địa chỉ này được gắn vĩnh viễn trên cạc mạng.
Khi hoạt động, địa chỉ BIA này được chép vào bộ nhớ của cạc mạng và được sử
dụng như một địa chỉ MAC.
BIA là một số hệ hexa có chiều dài 48 bit. Chia làm hai
phần, mỗi phần 24 bit. 24 bit đầu là định danh của nhà sản xuất (OUI –
organization unique identifier). 24 bit sau là định danh của thiết bị do nhà
sản xuất tạo ra.
Chú ý: thực tế trong 24 bit đầu có hai bit không thực sự
thuộc về OUI, đó là: bit thứ bảy được sử dụng để đánh dấu, giúp phân biệt địa
chỉ này có phạm vi sử dụng cục bộ hay toàn cầu (U/L: universal/locally
administered), bit thứ tám được sử dụng để xác định đây là địa chỉ của một
thiết bị hay của một nhóm các thiết bị (I/G individual/group).
Việc gán địa chỉ MAC cho cạc mạng máy tính hoặc router không
thể nhận diện được thiết bị đó ở đâu, thuộc mạng nào? Vì vậy, nó không giúp
router xác định đường đi tốt nhất để gửi dữ liệu. Địa chỉ có thể làm được điều
này chính là địa chỉ tầng network (địa chỉ logic), địa chỉ này được gán cho
thiết bị khi người quản trị thiết lập hệ thống mạng, là địa chỉ tạm thời, sẽ bị
thay đổi bởi người sử dụng hoặc khi gỡ bỏ thiết bị.
Địa chỉ logic (logical address)
Khi muốn gửi thư tới ai đó, chúng ta cần biết địa chỉ của
người nhận. Vì địa chỉ nhận thư là duy nhất trên thế giới, nên chúng ta có thể
gửi thư tới cho bất kì ai. Địa chỉ nhận thư là ví dụ của loại địa chỉ logic và
có phân cấp, nó bao gồm tên quốc gia, tỉnh/thành phố, đường và số nhà.
Địa chỉ tầng network cũng là địa chỉ logic và có phân cấp,
nó được gán bởi người quản trị mạng hoặc lấy tự động từ máy server. Địa chỉ này
có hai phần: địa chỉ mạng (tương tự như tên đường, thành phố/tỉnh, quốc gia) và
địa chỉ của thiết bị trên mạng đó (tương tự như số nhà).
Hình sau minh họa mối liên hệ giữa địa chỉ gửi thư và địa
chỉ logic của máy tính.
Định tuyến và địa chỉ tầng network
Router thường chỉ quan tâm tới phần địa chỉ mạng của địa chỉ
IP đích (destination address). Nó so sánh phần địa chỉ mạng với bảng định
tuyến, nếu có thông tin về đường đi nó sẽ gửi packet tới cạc mạng thích hợp để
truyền tới đích.
Trong trường hợp địa chỉ của thiết bị đích cùng mạng và có
kết nối trực tiếp với router thì nó phải xem xét toàn bộ địa chỉ IP (phần mạng
và phần thiết bị), để gửi trực tiếp packet tới thiết bị nhận.
Router trong mạng LAN sử dụng ARP để xác định địa chỉ MAC
của thiết bị dựa trên địa chỉ IP đã biết, tạo ra một frame với địa chỉ đích
chính là địa chỉ MAC vừa xác định được.
Địa chỉ IP
Địa chỉ IP là địa chỉ tầng network. Địa chỉ IP có kích thước
32 bit, được viết dưới dạng bốn số thập phân, ngăn cách nhau bởi dấu chấm
(dotted-decimal notation), mỗi số thập phân gọi là một octet (8 bit). Mỗi bit
trong octet mang trọng số khác nhau (cao nhất là 128, kế tiếp là 64, 32, 16, 8,
4, 2 và 1). Giá trị của octet là một số nguyên, có giá trị nhỏ nhất là 0 (8 bit
đều mang giá trị 0 – 00000000), lớn nhất là 255 (8 bit đều mang giá trị 1 –
11111111).
Ví dụ:
Các lớp của địa chỉ IP
Địa chỉ IPv4 chia thành năm lớp: A, B, C, D, E. Trong đó chỉ có lớp A, B, C được sử dụng để gán cho
các thiết bị, lớp D sử dụng cho các nhóm multicast, lớp E dành riêng cho mục
đích thử nghiệm.
Lớp của địa chỉ IPv4 được quy định trong octet đầu tiên.
Trong hình dưới đây:
-
Class: tên các lớp.
-
Format: các octet phần Net kí hiệu là N, octet phần Host
kí hiệu là H.
-
Higher Order Bits: giá trị các bit để xác định lớp (tính
từ phía trái).
-
Address
Range: dải địa chỉ của
mỗi lớp.
-
Number of Networks: biết số mạng của mỗi lớp.
-
Number of Host per Network: số địa chỉ của mỗi lớp.
Chú ý, địa chỉ lớp A là tất cả các địa chỉ mà có bit đầu
tiên mang giá trị 0, tức là octet đầu tiên sẽ có giá trị từ 0 -> 127. Tuy
nhiên, mạng 0.0.0.0 được sử dụng cho mục đích đặc biệt, mạng 127.0.0.0 được sử
dụng làm địa chỉ loopback. Do vậy, các địa chỉ lớp A chỉ còn là các mạng có
octet đầu tiên mang giá trị từ 1 -> 126.
Địa chỉ lớp D có bốn bit đầu tiên mang giá trị 1110 và có
dải địa chỉ là 224.0.0.0 -> 239.255.255.255. Địa chỉ lớp E có bốn bit đầu
tiên mang giá trị 1111 và dải địa chỉ là 240.0.0.0 -> 255.255.255.255.
Ví dụ, cho một địa chỉ lớp C là 192.168.5.1, vì định dạng
địa chỉ của lớp C là N.N.N.H nên ta có địa chỉ mạng (phần Net) là 192.168.1 và
phần Host là 1.
Địa chỉ IP public và IP private
Địa chỉ IPv4 chia
làm hai loại: public và private.
Địa chỉ IP private được sử dụng để gán cho các thiết bị bên
trong công ty, sử dụng nội bộ, không sử dụng được trong môi trường Internet. Khi muốn gửi dữ liệu ra ngoài Internet,
địa chỉ private này phải được ánh xạ sang địa chỉ IP có thể sử dụng trên
Internet mà công ty đã đăng kí.
Địa chỉ IP pụblic
cho phép giao tiếp trên Internet.
Các địa chỉ private gồm:
-
10.0.0.0 -> 10.255.255.255
-
172.16.0.0 -> 172.31.255.255
-
192.168.0.0 -> 192.168.255.255
Các địa chỉ IP
còn lại là IP public.
Mạng con (subnet)
Địa chỉ mạng lớp
A rất ít được sử dụng, hầu hết các công ty không thể sử dụng hết hơn 16 triệu địa chỉ của lớp A. Do hạn chế
của kiểu địa chỉ mạng có phân lớp (classful address), nên khái niệm mạng con (từ
đây gọi là subnet) đã được đưa ra trong RFC 950.
Các địa chỉ mạng
lớp A, B, C có thể được chia thành các mạng nhỏ hơn gọi là các subnet (hay các
subnetwork). Từ một mạng ban đầu với số lượng địa chỉ lớn sẽ được chia
thành các subnet với số lượng địa chỉ nhỏ hơn.
Để chia subnet, tiến hành mượn các bit thuộc phần host để
làm phần subnet, sau đó tính lại subnet mask (mặt nạ lọc mạng) dựa trên số bit host
đã mượn.
Subnet mask là một số 32 bit, kết hợp subnet mask với địa
chỉ IP để xác định những bit nào là bit net, bit nào là bit subnet và những bit
nào là bit host.
Subnet mask giúp phân chia một địa chỉ IP thành ba phần: net
– subnet – host.
Ở dạng nhị phân, các bit 1 trong subnet mask cho biết các
bit tương ứng trong địa chỉ IP là thuộc phần net hoặc subnet. Các bit 0 trong
subnet mask cho biết các bit tương ứng trong địa chỉ IP là thuộc phần host. Các
bit 1 trong subnet mask là liên tục tính từ trái qua phải.
Các subnet mask chuẩn của lớp A, B, C được minh họa trong
bảng sau:
Địa chỉ IP có tất cả các bit phần host bằng 0 là địa chỉ đại
diện cho subnet hay còn gọi là địa chỉ mạng con. Địa chỉ IP có tất cả các bit
phần host bằng 1, là địa chỉ broadcast trực tiếp (directed broadcast address)
của subnet.
Địa chỉ broadcast trực tiếp là địa chỉ IP được sử dụng để
gửi packet tới tất cả các thiết bị trong subnet. Router sẽ không chuyển tiếp
các packet có địa chỉ đích là địa chỉ broadcast trực tiếp.
Router của Cisco sử dụng lệnh ip directed-broadcast để cấu
hình cho các interface tại các router biên, khi nhận được packet là directed
broadcast, router sẽ thực hiện chuyển packet từ directed-broadcast thành broadcast,
thực hiện đóng gói thành một frame broadcast (tầng 2) và chuyển tiếp packet.
Nếu lệnh no ip directed-broadcast được cấu hình trên
interface thì packet đó sẽ bị hủy.
Số lượng các subnet được tạo ra bằng 2^s, trong đó s là số
bit mượn từ phần host.
Số lượng địa chỉ của
subnet được tính bằng công thứ 2^h – 2, trong đó h là số bit phần host.
Ví dụ, 10.0.0.0 là một địa chỉ lớp A với subnet mask chuẩn
là 255.0.0.0, từ subnet mask cho biết địa chỉ IP này gồm 8 bit phần net và 24
bit phần host. Nếu muốn mượn 8 bit của phần host làm bit subnet thì subnet mask
có dạng 11111111.11111111.00000000.00000000, hay 255.255.0.0. Với 8 bit subnet
sẽ tạo ra 256 subnet, mỗi subnet có 65,534 địa chỉ. Ví dụ: 10.1.0.0 là một
subnet, địa chỉ broadcast cho subnet này là 10.1.255.255.
Subnet mask còn được viết dưới dạng dấu slash (/), theo sau
bởi số bit của phần net và subnet hay nói cách khác chính là số bit 1 liên tiếp
nhau của subnet mask. Ví dụ, subnet mask 255.255.240.0, đổi sang dạng nhị phân
là 11111111.11111111.11110000.00000000, viết dưới dạng slash sẽ là /20.
------------------------------------------------------------------
LGC - Lược dịch “Designing for Cisco Internetwork
Solutions”